Nederland krijgt binnenkort zijn eerste woonwijk waar je bij de poort langs de portier moet, een woonvorm die tot nu toe alleen in het verre buitenland onder de naam ‘compound’ of ‘gated community’ te vinden was. Is dit de toekomst voor een langzaam vergrijzend Nederland?
In De Bilt, onder de rook van Utrecht, start waarschijnlijk dit jaar nog de bouw van de eerste gated community in Nederland. Een park met luxe appartementen en villa’s, omringd door een water met de functie van een heuse slotgracht. Het terrein is via twee oprijlanen te bereiken, waarbij je wel eerst langs de portier moet. Wonen op een afgesloten terrein met 24 uur per dag beveiliging; een situatie die we kennen uit landen als Zuid-Afrika en Brazilië, waar de inkomensverschillen enorm zijn en de criminaliteit heel hoog. Maar hier in Nederland, in de buurt van Utrecht, is dat nodig? Volgens Heiko Gorter, makelaar bij Park Bloeyendael, is er behoefte aan royale woningen en appartementen met daaraan gekoppelde beveiliging. Vooral de beveiliging heeft veel rumoer in de pers veroorzaakt. Het project wordt als ‘compound voor rijken in De Bilt’ neergezet. ‘Een woonwijk waar alleen rijke mensen kunnen wonen en die van de buitenwereld afgesloten wordt.’ Volgens Gorter is het park geen ‘gated community’; er staat tenslotte geen muur of hek omheen. Hij noemt het terrein ‘semi-openbaar’ en de portier een conciërge. ‘Bovendien kunnen ook mensen van buitenaf overdag het park oplopen en hoeven zij zich niet te melden, maar ’s avonds gaat het hek wel gewoon dicht.’ Geïnteresseerden en kopers komen volgens Gorter uit het hele land. De appartementen zullen vooral door 50 plussers bewoond gaan worden. Mensen die nu nog in een groot huis met veel grond wonen en vaak wat meer willen gaan reizen. De bezetting van de woningen is wat gemêleerder met gezinnen en stellen vanaf dertig tot begin zeventig. Ouderen boven de zeventig hebben zich nog niet geïnteresseerd getoond, waarschijnlijk omdat er geen verzorging aangeboden wordt.
Eilandconciërge
Onder de rook van Amsterdam verrijst wellicht een tweede gated community op een eiland in de Amstel. De plannen voor het miljonairsgetto, zoals het project in Het Parool genoemd wordt, hebben tot kritische vragen van raadsleden aan het college van burgemeester en wethouders in Amstelveen geleid. Op het Amsteleiland is een peperduur appartementencomplex gepland met woningen van 2 miljoen en meer. Op veertien kavels worden villa’s gebouwd die tussen de 3,5 en 6 miljoen euro gaan kosten. De kritiek richt zich vooral op de 24 uursbewaking en de eilandconciërge. Nederland moet nog wennen aan eilanden vol kapitale villa’s voor de superrijken waar bewakers en slagbomen alleen bewoners en genodigden toelaten.
Niet ontmoedigen
Gemeente De Bilt, waar de vergunning voor Park Bloeyendael verstrekt is, ziet geen problemen in een voor de buitenwereld afgesloten villapark. Patricia Kok, hoofd Communicatie bij de gemeente legt uit dat ‘al of niet een hek om de villawijk heen, geen afweging geweest is bij het verlenen van de vergunning’. Voorheen was een garagebedrijf op het terrein gevestigd, waardoor het terrein ook niet openbaar was. De bouw van een villapark betekende dat het bestemmingsplan gewijzigd moest worden naar woonbestemming. ‘Wij kijken bij een vergunningsaanvraag vooral naar de ruimtelijke onderbouwing. Past het plan in een ruimtelijk of planologisch kader. In dit geval is er sprake van een ecologische hoogstructuur zone. Een woongebied is daar heel goed inpasbaar,’aldus Kok. ‘Ook toetsen we plannen bijvoorbeeld aan de minimale eisen van veiligheid. Voor brandweer en andere hulpdiensten moet de wijk altijd goed bereikbaar zijn.’ Gemeente De Bilt heeft geen specifiek beleid om de komst van gated communities te stimuleren of juist te ontmoedigen. ‘Wij hebben niet zoveel titels om daar iets van te vinden. Er is in ieder geval geen beleidskader waar dit plan in strijd mee is. ’
Onbezorgd wonen
Wonen in Park Bloeyendael zal redelijk onbezorgd zijn, legt makelaar Gorter uit. Wekelijks worden de tuinen verzorgd door een hoveniersbedrijf, de opstalverzekeringen voor de villa’s zijn al geregeld voor de toekomstige bewoners en voor het onderhoud van de buitenboel wordt gezorgd. Ook over de verkoop van hun huidige huis hoeven kopers zich geen zorgen te maken. Mocht het niet vlotten met de verkoop, dan garandeert de projectontwikkelaar bij oplevering in 2012 het huis over te nemen voor tenminste 90 procent van de officiële taxatiewaarde. Gorter: ‘Het is voor veel kopers een reden om voor ons te kiezen. We halen er veel onzekerheid mee weg.’ In drie maanden is al 25% van de woningen verkocht. Zodra de helft verkocht is zal het Park Bloeyendael in twintig maanden integraal gebouwd worden, wat betekent dat de nieuwe bewoners geen last zullen hebben van bouwwerkzaamheden. Luxe, gemak en het comfort van veiligheid, dat is wat de nieuwe bewoners Park Bloeyendael te wachten staat. Of zoals het op de site omschreven wordt: ‘de permanente bewaking vanuit de portiersloge bezorgt u en uw gasten een mentale rust die ongekend is in Nederland. (-) U kunt zowel korte als langere tijd elders vertoeven in de prettige wetenschap dat over uw bezit wordt gewaakt. ’ En daar komt het onbezorgde wandelen, in de wetenschap dat de maximum snelheid op het park vijftien kilometer per uur is, nog eens bij.
Toegankelijk voor publiek
Lijkt Park Brederode in de gemeente Bloemendaal op het eerste gezicht ook een gated community, toch gaat het hier echt om een ander concept vertelt Theo Dohle, als communicatie-expert betrokken bij dit project. Het terrein waar voorheen het Provinciaal Ziekenhuis gevestigd was, zal juist door de woningbouw voor het eerst in de geschiedenis helemaal toegankelijk voor publiek gemaakt worden. Volgens Dohle krijgen de bewoners van Bloemendaal hiermee Park Brederode juist weer terug. ‘Het is een bewuste keuze om er geen hek omheen te zetten. Ik vraag me ook af of het gepast is om je met je rug naar de samenleving op te stellen.’ Een ander belangrijk verschil met Park Bloeyendael is dat Park Brederode gerealiseerd wordt in een eeuwenoud en volgroeid park, waarvan de uitbreiding in de tweede helft van de negentiende eeuw voor rekening van de bekende landschapsarchitecten Zocher en Springer kwam. Deze oorspronkelijke ontwerpen komen in het nieuwe park weer terug, waarbij de bomenlanen weer zijn aangelegd met volwassen bomen. Ook bij Park Brederode is de belangstelling groot. Dat verbaast Dohle niet. Het gaat hier om mooie, zeer hoogwaardig afgewerkte woningen die staan in een bijzondere duinomgeving. En dat in Bloemendaal waar je op de fiets naar het strand kunt en vlakbij Haarlem en Amsterdam zit. De mix van mensen die er gaan wonen, is groter dan gedacht: gezinnen met kleine kinderen, stellen waar de kinderen net de deur uit zijn, vijftig plussers, maar ook dertigers zonder kinderen. Dohle: ‘De verleidingskracht van het park is erg groot, en dat geldt blijkbaar voor alle leeftijdscategorieën.’